LTS: Nhân Kỷ niệm 197 năm này mất Đại thi hào
Nguyễn Du (10-8 Đinh Dậu) và 13 năm ngày doanh nhân Việt Nam 13-10, Hội Kiều học
Việt Nam đã phối hợp với Công ty Hanvico tổ chức Hội thảo “Doanh nhân với Truyện
Kiều và Truyện Kiều với doanh nhân”.
Tham
dự Hội thảo có các Giáo sư: Phong Lê, Nguyễn Đình Chú, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi, và trên 100 đại biểu gồm các nhà nghiên cứu, các nhà thơ, các doanh nhân trong khắp cả nước. Hội
thảo đã diễn ra sôi nổi và đầy thú vị về việc vận dụng linh hoạt và thiết thực các giá trị Truyện Kiều vào quá trình xây dựng và phát triển doanh nghiệp
cũng như xây dựng văn hóa doanh nhân, doanh nghiệp. Hơn 30 tham luận đã được gửi đến Hội thảo. https://hoikieuhochatinh.blogspot.com sẽ lần lượt giới thiệu các tham luận để bạn đọc xa gần tham khảo.
 |
| TS Nguyễn Thế Kỷ, UVTW Đảng,
Chủ tịch Hội đồng Lý luận, Phê bình VNNT Trung ương, phát biểu tại Hội thảo. Ảnh TVS |
Tham luận của Nhà nghiên cứu, dịch giả Lê
Đăng Hoan
Thúc
sinh là nhân vật được nhiều người khen chê, nhất là qua hành vi “ Trăm ngàn đổ
một trận cười như không” của anh ta.
Xét
cho cùng đó là một hành vi rất nhân văn. Tôi không nói nhân văn như một nhà Kiều
học nói, là để cứu Kiều, có lẽ việc cứu Kiều không xuất phát từ tính nhân văn của
Thúc Sinh, mà đó là cứu Kiều về làm vợ.
Nhân
văn ở chỗ nó rất con người. Một con người có ham muốn, biết giá trị nào để sử dụng
đồng tiền vào đâu cho đúng.
Tôi
không bênh vực những đại gia bây giờ, một đêm cùng chân dài có thể chi hàng chục
nghìn đô, hay vì một hợp đồng quái quỷ với môt người đẹp mà chi đến hàng chục tỷ
đồng. Nhưng tất cả đều có lý của nó.
Hồi
tôi làm việc với một giám đốc người nước ngoài, một hôm đã khuya, ông gọi điện
cho tôi hỏi “Công nhân không đồng ý mức lương 36USĐ/tháng, tôi định tăng lên 36
đô rưỡi được không?”(Hồi ấy lương tối thiểu của công nhân trong doanh nghiệp nước
ngoài chỉ 35USĐ/tháng ). Tôi nói rằng “Tăng gì mà keo kiệt thế, tăng lên 40
USD/tháng đi”, ông ta dứt khoát không đồng ý, chỉ tăng thế thôi.
Rồi
một hôm đi hát Karaoke với ông ta, ngồi bên một cô gái khoảng 1 giờ, lúc về ông
ta “bo” cho cô ta 100USD. Tôi ngạc nhiên hỏi “ Sao lại thế, một tiếng đồng hồ,
vừa được ăn, uống hát hò, ngồi không làm gì, ông lại cho nhiều thế, mà lương
công nhân thì ông kẹt xỉ mấy xu lẻ?”. Ông cười nhìn tôi trả lời rất hóm hỉnh “
Con người mà ông? Sự đời là thế, cô ta xứng được thưởng như thế”.
Như
vậy ở đây có hai vấn đề cần được làm rõ:
1/
Những người làm ra tiền, họ có quyền được hưởng thụ văn hóa mà họ ưa thích và họ
không cò kè về sự hào phóng, đó là sự hào phóng tự nguyện,
2/
Thế thì tại sao họ lại so đo, như là keo kiệt khi trả công cho người lao động,
hay cò kè từng đồng khi giao dịch buôn bán, có phải trình độ văn hóa của họ kém
hay không?
Ở
đây có lẽ nên lí giải vấn đề bằng cách nhìn về hưởng thụ văn hóa.
Văn
hóa là “Tổng thể nói chung những giá trị vật chất và tinh thần do con người
sáng tạo ra trong quá trình lịch sử”.
Thưởng thức văn hóa nghệ thuật là một nhu cầu thiết yếu của con người.
Cuộc sống vật chất, kinh tế càng phát triển thì nhu cầu hưởng thụ văn hóa càng
cao.
 |
| Ông Hà Văn Thạch, UVBTV,
Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Hà Tĩnh và các Giáo sư:Nguyễn Đình Chú, Trần Đình Sử, nhà thư pháp Thế Anh chụp ảnh lưu niệm với các đại biểu. Ảnh: TĐT |
Trong thưởng thức văn hóa nghệ thuật thì sắc
đẹp là một nội dung không thể thiếu, nếu không nói là nội dung chính của thưởng
thức văn hóa nghệ thuật. Thế thì, con người sinh ra, có quyền được thưởng thức
những cái đó. Trong tất cả cái đẹp, cái đẹp của con người, của người phụ nữ, mà
tạo hóa ban tặng cho họ là đáng để con người chiêm ngưỡng và hâm mộ nhất. Trong
các hoạt động của con người thì hoạt động tình dục là hoạt động có ý nghĩa nhất
và có tính văn hóa, nhân văn cao nhất.
Thế
thì để hưởng thụ được cái hạnh phúc nhất đó, ai lại đi “cò kè”.
(“Cò
kè” trong tuyện Kiều, được nói nhiều nhất khi Mã Giàm Sinh mua Kiều. Bao nhiêu
lời phê bình cho hành động “Cò kè bớt một thêm hai” của Mã Giám Sinh là vô nhân
đạo. Nhưng thực ra “cò kè” đâu phải chỉ có Mã Giám Sinh, vì anh ta cũng chỉ là
người đi buôn. Ta có thể phê phán hành động buôn người là vô nhân đạo, nhưng
không thể phê phán sự “cò kè” của người đi buôn bán được. Thử hỏi trong tất cả
chúng ta, kể từ những doanh nghiệp to, đến các tiểu thương buốn bán nhỏ, khi
mua khi bán một vật phẩm nào đó, có ai không “cò kè”!. Thế thì “cò kè” là hiện
tượng phổ biến của thương nghiệp. Trong một xã hội mà việc buôn người không bị
cấm, thì việc “cò kè” khi mua người cũng là một việc hết sức bình thường.)
Trong
cả đoạn nói về quan hệ qua lại của Thúc Sinh và nàng Kiều, không hề có chữ “cò
kè”, nói bao nhiêu trả bấy nhiêu, nên mới bị lên án là “bốc rời”. Nhưng cái “bốc
rời” của Thúc Sinh là “có lí”. Một nàng Kiều xinh đẹp như thế, “trong ngọc trắng
ngà…”như “tòa thiên nhiên”, rồi những cuộc giao hoan “miêt mài” như thế, rồi
cái tài, cái thông minh, biện luận tuyệt vời đầy trí tuệ khi Thúc Sinh muốn lấy
nàng làm vợ, thì ai lại đi “cò kè” khi được thưởng thức, hay được gần gũi với
giá trị văn hóa đỉnh cao, đáng trân trọng như thế.
Cho
nên khi có tiền (ngoại trừ đồng tiền bất chính), người ta có quyền được hưởng
những gì đẹp nhất do trời ban tặng mà họ không phải đắn đo đắt rẻ.
Vậy
thì những đại gia và các nữ chân dài hiện đại, họ có đáng phải chịu sự ghen
ghét của xã hội hay không, nếu sự có đi có lại đó được hiểu là một sự hưởng thụ
chân chính bằng sức lao động chân chính, bằng sự trao gửi chân tình.
Với
cách nhìn ấy, thì “ Trăm nghìn đổ một trận cười..” có lẽ còn rẻ hơn các khách
làng chơi đại gia hiện đại!
Còn
câu hỏi thứ hai, vấn đề công lao động và lương bổng, việc buôn bán vật phẩm
hàng ngày lại là một lĩnh vực hoàn toàn khác.
Tôi
không tin rằng trong cái “ ngôi hàng Lâm Tri” của Thúc Sinh, anh ta cũng “bốc rời”.
Có lẽ hoàn toàn không. Nếu bốc rời cả trong công việc buôn bán thì tiền đâu mà
“bốc rời” nơi hưởng thụ.
Cho
nên ở đó anh ta cũng “cò kè”, mà có khi phải “giả dối” đôi chút, vì dù sao cũng
là con buôn.
Tôi
không biết có doanh nghiệp nào đang ngồi ở đây, hoàn toàn nói thật khi buôn
bán, trao đổi hàng hóa hay không? Tôi không tin là không có, nhưng hiếm lắm.
Tôi
có dịch một bài thơ của nhà thơ nổi tiếng Hàn Quốc, Ko Un, nói về những “kẻ keo kiệt bậc nhất” đã làm
nên nền thương ngiệp Hàn Quốc. Đó là anh chàng đi bán nước tiểu thì cho thêm nước
lã, còn người đi mua nước tiểu thì trước khi mua hàng còn lấy ngón tay chấm vào
nước tiểu rồi mút thử xem có lẫn nước lã vào hay không.
Sau
khi nói rằng đó là “những kẻ keo kiết nhất”, đồng thời tác giả cũng khẳng định
họ chính là những người mở đầu cho nền thương nghiệp Triều Tiên lúc bấy giờ.
Sự
thật của thương nghiệp là thế! Ngoại trừ những kẻ vô lương tâm đem chất độc, sản
xuất chất giả trong buôn bán làm hại cuộc sống con người và rối loạn xã hội.
Còn
khi người ta sản xuất sản phẩm thì đồng lương là phần quan trọng trong giá
thành sản phẩm, quyết định lời lỗ của sản xuất, cho nên phải “cò kè” là vì thế.
Trong buôn bán không biết các nhà buôn có bao giờ nói đúng giá mua vào, chi phí
giá thành một sản phẩm hay không. Nếu có thì số liệu đó có một chút sai số (mà
nhà quản lý hoặc người mua có thể chấp nhận được!) nào không!, vì đó là số liệu
trực tiếp liên quan đến thuế má, lời lỗ. Đó mới là nhà buôn, thương nghiệp. Điều
này đòi hỏi các nhà quản lí phải nhạy bén và sát thực tiễn cuộc sống.
Thúc
Sinh là một nhà buôn, lại lấy được con một nhà “họ Hoạn danh gia”, để không phải
mang tiếng ăn bám nhà vợ, đã đi xa tận Lâm Tri để mở cửa hàng buôn bán, thì
không thể nói anh ta không biết gì về những nghề lẻ của thương nhân.
Nói
tóm lại, trong câu thơ “ Thức Sinh quen thói bố rời,
Trăm
nghìn đổ một trân cười như không”
Nguyễn
Du không có ý phê phán cái anh chàng Thúc Sinh kia, vì hơn ai hết Nguyễn Du biết
rằng vì một nụ cười của phụ nữ mà vua còn mất nước nữa là chỉ mấy đồng tiền,
nhưng ông muốn đi sâu vào cái lòng tham lam của Tú Bà, lợi dụng tính “bốc rời “
ấy của Thúc Sinh mà trục lợi.
Trong xã hội hiện nay, biết bao hiện tượng, hành động
tốt bị lợi dụng. Kinh tế thị trường cho chúng ta bài học rằng:
Có tài mà cậy chi tài,
Chữ tài liền với
chữ tai một vần.
Đã mang lấy
nghiệp vào thân,
Cũng đừng
trách lẫn trời gần trời xa.
Thiện căn ở
tại lòng ta,
Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài.
Mong các doanh nghiệp Việt Nam biết nắm lấy cơ
hội để đầu tư đúng mục đích, biết sử dụng đồng tiền đúng theo giá trị của chính
nó, để khi “bốc rời” cũng có lý, khi “cò kè” cũng không bị coi là keo kiết.
L.Đ.H
